in crisistherapie

1. Erkenning dat men in een crisis zit

Dit is natuurlijk de belangrijkste stap om een crisis te lijf te gaan. Zonder die erkenning wordt het probleem niet erkend en is vooruitgang in de richting van een oplossing onmogelijk. Erken jij dus dat we een leefstijlcrisis hebben?

2. Acceptatie van de eigen verantwoordelijkheid om iets te doen.

Alleen benoemen dat je een probleem hebt met je leefstijl is niet voldoende. Je moet ook je verantwoordelijkheid ervoor nemen. Maar uit veel therapieën blijkt dat mensen hun problemen bij andere mensen of externe factoren neerleggen. Zelfmedelijden en slachtofferrol behoort tot de meest voorkomende smoesjes die mensen aanvoeren om problemen niet onder ogen te hoeven zien. Zodoende is de tweede hindernis dat iemand de verantwoordelijkheid accepteert om zijn leefstijlprobleem op te lossen.

3. Een hek bouwen om de problemen af te bakenen die moeten worden opgelost.

Na erkenning en acceptatie van de verantwoordelijkheid, is de volgende stap het in kaart brengen en schetsen van het probleem dat moet worden opgelost. Wie in een crisis zit, ziet zichzelf als iemand die in alle opzichten tekortschiet en ondervindt een gevoel van verlamming. De hamvraag is: Wat is er van jezelf dat goed functioneert, dat niet hoeft te worden veranderd en dat je zou moeten behouden? Wat kan en moet je wegdoen en vervangen door een nieuwe aanpak? In deze fase maak je het probleem meer behapbaar. En kun je via selectieve verandering de leefstijlcrisis aanpakken.

4. Materiële en emotionele hulp verkrijgen van anderen

Bij het aanpakken van een crisis is steun van anderen onontbeerlijk. Het leidt tot begrip van de situatie. Het helpt om informatie en inzichten te verkrijgen die het oplossend vermogen versterken of om kwesties te verduidelijken. Het is dus slim om met anderen over je leefstijl te praten en te kijken hoe zij het probleem aanpakken.

5. Anderen gebruiken als (rol)modellen voor het oplossen van problemen

Het is een groot voordeel om een rolmodel te kennen die het voorbeeld kan geven van succesvolle strategieën. Dit kunnen vrienden of kennissen zijn, maar ook bekende mensen die inspirerend kunnen werken.

6. Egokracht

Egokracht is een sterke vorm van zelfvertrouwen. Het betekent dat je jezelf kent, doelen voor ogen hebt en jezelf accepteert zoals je bent, als een trots onafhankelijk persoon die voor overleving niet is aangewezen op de goedkeuring van anderen. Het leidt ertoe dat je kunt omgaan met sterke emoties, dat je onder stress gefocust blijft, dat je vrijuit durft te spreken, de werkelijkheid helder ziet en wel doordachte beslissingen neemt. Deze factoren zijn essentieel bij het zoeken naar nieuwe oplossingen en het overwinnen van de verlammende angst die vaak toeslaat als je in een crisis zit.

Wellicht herken je dat je het moeilijk vindt om nieuwe leefstijlen te integreren in jouw leven: Hoe gooi je bij je vrienden in de groep dat je niet met het vliegtuig op vakantie wilt? Hoe zorg je ervoor dat je kind niet teveel cadeaus krijgen van opa en oma? Durf jij in dit soort situaties die trotse, onafhankelijke persoon te zijn?

Egokracht ontwikkelt zich in je kindertijd en wordt versterkt door de acceptatie van ouders en hoe zij jou hebben geleerd om te gaan met frustraties door je niet alles te geven wat je wilt hebben, maar je ook niet alles onthouden wat je wilt hebben. Maar uiteraard kun je ook later werken aan je zelfvertrouwen.

7. Eerlijk zelfevaluatie

Het is van groot belang dat je je durft te onderwerpen aan een eerlijke en kritische zelfevaluatie om je goede en zwakke punten op het gebied van je leefstijl te analyseren. Zo krijg je meer inzicht in de onderdelen van je leefstijl die werken en de onderdelen die niet werken. Alleen dan kun je selectief veranderen op manieren die je sterke punten behouden, terwijl je je zwaktes vervangt door nieuwe strategieën.

8. Ervaring met eerdere persoonlijke crises

Als je ervaring hebt met het succesvol afhandelen van een crisis, dan krijg je meer vertrouwen in je vermogen om ook deze nieuwe leefstijlcrisis op te lossen. Het lijkt logisch. Maar als je een eerdere crisis juist niet goed hebt opgelost, dan zal een crisis een gevoel van hulpeloosheid bij je oproepen: De gedachte dat niets zal helpen, wat je ook probeert.

9. Geduld

Om echt je leefstijl te veranderen zal je heel veel pogingen moeten doen. Je kunt niet verwachten dat je bij een crisis direct een succesvolle manier bedenkt om met de situatie om te gaan. Een vermogen om met die onzekerheid, ambiguïteit en mislukking om te gaan bespoedigen het vinden van een succesvolle, nieuwe strategie. Beschik je niet over geduld? Dan zul je al snel je zoektocht afblazen. Keep calm dus!

10. Flexibele persoonlijkheid (ipv een rigide mentaliteit)

Rigiditeit is het geloof dat er slechts één uitweg is. Dat staat het zoeken naar andere oplossingen in de weg en verhindert dat je een gefaalde oude aanpak vervangt door een nieuwe benadering die wel succesvol is. Flexibiliteit helpt dus om met een open vizier nieuwe strategieën te vinden. Als je als kind vrijheid hebt ervaren om je eigen keuzes te maken, dan bevordert dit jouw flexibele vermogen.

11. Individuele kernwaarden

Kernwaarden zijn overtuigingen die men ziet als centraal binnen de eigen identiteit en die ten grondslag liggen aan iemands morele code en kijk op het leven. Kernwaarden kunnen het moeilijker of makkelijker maken om een oplossing te verzinnen. Enerzijds kan een kernwaarde een fundament van kracht zijn, maar het kan ook je juist tegenwerken om een oplossing te verzinnen. Voorbeelden zijn een godsdienst of een gevoel van autonomie. Als je bijvoorbeeld vindt dat je als autonoom persoon je eigen keuzes moet kunnen maken, dan kan dit jouw leefstijl verandering bespoedigen. Anderzijds kan het je ook in de weg zitten als de overheid jouw dwingt om bijvoorbeeld vaker de auto te laten staan.

In een crisis moet je bedenken waar je de grens trekt bij het doorvoeren van selectieve verandering: Welke kernwaarden zou je nooit aanpassen, omdat je niet bereid bent erover te onderhandelen?

12. Vrijheid van persoonlijke beperkingen

De laatste factor die moet worden genoemd is de keuze- en handelingsvrijheid die we ondervinden als we niet worden beperkt door praktische problemen en verantwoordelijkheden. Het is bijv. moeilijker om te experimenteren met nieuwe oplossingen als je verantwoordelijk bent voor een gezin of een vaste baan. Je wordt dan gedwongen tot beperktere oplossingen.